Người xưa có câu: ‘Nghèo không đi thủy, giàu không hoang dâm’, câu nói này ngày nay có còn áp dụng không?

Trước hết, “Nghèo không đi thủy” phản ánh sự e ngại của người xưa đối với những rủi ro khi đối mặt với thiên nhiên, đặc biệt là nước. Trong quá khứ, các thảm họa tự nhiên như lũ lụt thường xuyên xảy ra và gây ra những thiệt hại nặng nề. Người nghèo, thiếu phương tiện và kỹ thuật, thường rất khó để khắc phục và phục hồi sau những thiên tai này. Quan niệm này không chỉ dừng lại ở mức độ sợ hãi mà còn là lời khuyên để sống sót và bảo vệ bản thân trong hoàn cảnh khó khăn.

Ngoài ra, Thủy trong câu này không hoàn chỉ đường thủy mà còn có ý nghĩa là hoạt động bất hợp pháp. Khi ý nghĩa câu nói này của cổ nhân được mở rộng ra, nó còn mang hàm ý nhắn người dù nghèo khó vẫn nên giữ vững lập trường của mình. Đừng vì ham tiền mà mạo hiểm tham gia những hoạt động phi pháp, làm giàu bất chính kẻo hại người khác, hại thân mình.

Về phần “giàu không hoang dâm,” câu này nhấn mạnh đến việc giữ gìn phẩm hạnh và đạo đức trong xã hội. Để kiếm được tiền bạc, lập lên cơ nghiệp không phải là dễ, nhưng để giữ gìn và phát triển được cơ nghiệp ấy lại càng khó hơn. Người xưa thường nói muốn giữ gìn được cơ nghiệp ấy thì cần phải rời xa mỹ sắc, bởi trên đầu chữ sắc (色) có một cây đao (刀).

Con người ai cũng có tình cảm và ham muốn riêng, nếu không đủ lý trí mà phóng túng bản thân, phung phí bạc tiền vào những thứ không đáng, trầm luân trong dâm loạn thì không chỉ cơ thể trở nên yếu nhược mà phúc khí cũng tiêu hao, dù là gia tài bạc tỷ cũng tan thành khói.

Đối với những người có điều kiện, việc tránh xa những cám dỗ về thể xác không chỉ giúp bảo vệ tiền tài, danh dự cá nhân mà còn góp phần duy trì trật tự và ổn định xã hội. Trong thời đại ngày nay, dù không còn nặng nề như xưa kia, nhưng bài học về việc giữ gìn đạo đức, tránh xa những hành vi không lành mạnh vẫn còn nguyên giá trị.

Kết luận, câu tục ngữ “Nghèo không đi thủy, giàu không hoang dâm” là minh chứng cho sự thận trọng và giữ gìn đạo đức mà người xưa đã đúc kết. Những bài học từ đó không chỉ là những lời khuyên về cách sống mà còn là hướng dẫn về cách tồn tại và phát triển trong một xã hội luôn biến động.

* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo